Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda (VİOP) varlık fiyatlarının oluşması diğer borsalardan farklı değildir fakat uzlaşma fiyatlarının oluşması spot piyasalara göre değişiklik göstermektedir.

VİOP’ta yatırım yaparken alım ve satım seviyelerinin analizinde fiyatların nasıl oluştuğunun belirlenmesi VİOP stratejilerinin başarısı açısından çok önemlidir. Long (uzun) pozisyonlarda daha ucuzdan almak daha pahalıdan satmak yada short (kısa) pozisyonlarda daha pahalıdan satıp ucuzdan pozisyonu kapamak isteyen yatırımcılar için öncelikle VİOP’ta fiyatların nasıl oluştuğunun bilinmesi gerekmektedir.

VİOP’ta teorik fiyat, cari fiyat, uzlaşma fiyatı gibi fiyatlamalar vardır fakat yatırımcının en çok ilgilendiği fiyatlar cari ve uzlaşma fiyatlarıdır.

VİOP’ta seans içinde alış ve satış fiyatlarının oluşması tıpkı spot borsalarda olduğu gibi arz ve talebe bağlıdır. Fiyatların yükselmesini bekleyen yatırımcıların sayısı arz tarafının üstüne çıkarsa VİOP’ta fiyatları yukarı taşınırken tam tersi durumunda düşüş gerçekleşmektedir.

TALEP   >  AR ARZ = FİYAT YÜKSELİR

TALEP <   ARZ = FİYAT DÜŞER

Talep ile arzın dengeli olduğunda ise fiyat yatay hareket eder. VİOP’ta fiyatların oluşmasında arz ve talep etkili olurken arz ve talebin oluşmasında ise yatırımcı beklentileri etkili olur.

Yatırımcı beklentileri küresel ve yerel ekonomide büyüme beklentileri, işsizliğin azalması, tüketici güvenin artması, jeopolitik risklerin azalması, siyasi istikrar gibi durumlarda pozitife dönmekte ve yatırımcı hisse senedi gibi varlıklara yönelmektedir. Tabii burada gözden kaçmaması gereken husus her pozitif beklenti VİOP’ta işlem gören varlıkların hepsini aynı yönde etkilemektedir. Mesela ülke ekonomisine güven artığında faizler düşerken borsalar yükselmekte yatırımcının güvenli limanı altında ise fiyatlar düşme eğilimine girmektedir.

Fiyatların yönünü arz ve talep belirlerken teminatlara konu olan uzlaşma fiyatının hesaplanması farklı yöntemle olmaktadır.

Uzlaşma fiyatı nedir ve nasıl hesaplanır?

VİOP’ta fiyatların oluşmasında arz ve talep faktörünü bir tarafa bıraktık. Piyasa kapanırken ya da yeni tebliğe göre her bir saatte güncellenen uzlaşma fiyatları teminatların yönetimi, kar ve zararın hesaplanması için önemlidir.

Uzlaşma fiyatı, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinde açık pozisyonların yeniden değerlenmesi  ve hesapların güncellenmesinde temel alınan fiyattır.

Uzlaşma fiyatı şu şekillerde hesaplanır,

  1. Seans bitmeden önceki son 10 dakika içerisinde gerçekleşen tüm işlemlerin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı,
  2. Eğer son 10 dakika içerisinde 10’dan az işlem gerçekleşti ise seans içerisinde geriye dönük son 10 işlemin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı,
  3. Seans içerisinde 10’dan az işlem yapıldıysa, seans içerisinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin miktar ağırlıklı ortalama fiyatı,
  4. Seans içerisinde hiç işlem yapılmamışsa, dayanak varlık ve dayanak varlığa bağlı diğer sözleşmelerdeki fiyatlar dikkate alınarak hesaplanan teorik fiyatlar günlük uzlaşma fiyatı olarak belirlenir.

Uzlaşma fiyatı açık pozisyonların kapanması, pozisyonda kar veya zararın hesaplanması için kullanılır. Yatırımcı karını zararını, açık pozisyonda ise pozisyonu sürdürebilmek için hesabına ne kadar teminatı olması gibi durumları uzlaşma fiyatı üzerinden hesaplar.

VİOP’ta kullanılan fiyatlar

Teorik fiyat: VİOP’ta öncelikle işlem görmeye başlayan kontratın ilk olarak teorik fiyatı hesaplanır. Teorik fiyat dayanak varlığın spot fiyatı, taşıma maliyeti, vadeye kalan gün sayısı, faiz ve temettü oranları dahil edilerek hesaplanır.

Cari fiyat: yatırımcının seans içinde alım ve satım yaptığı fiyattır.

Vade sonu fiyatı: Vadeli piyasalarda işlem gören sözleşmenin bugünden vade sonunda teslim ve tesellümün yapılacağı taşıma maliyetini de içeren değerdir.

VİOP’ta fiyatlar nasıl oluşur konusunda genel bir fikir edinmek doğru bir yaklaşımdır fakat düzenli hesaplama konusunda Takasbank’ın adresinden Span Parametre Tablosundan kontratların  teorik fiyatlarını öğrenebilirsiniz.

VİOP’ta bilinçli olarak yatırım yapmak, işlem stratejilerinizi geliştirmek ve VİOP’ta fiyatlar nasıl oluşur konusunda bilgi almak istiyorsanız daha fazla bilgi için sektörün ödüllü ve lider kurumu GCM VİOP’un üstün müşteri memnuniyeti odaklı çalışan müşteri temsilcilerinden bilgi alabilirsiniz. Daha fazla bilgi için www.gcmyatirim.com.tr/viop adresini ziyaret edebilirsiniz.